کاربرد TPM در نگهداری و تعمیرات خطوط لوله انتقال نفت و گاز
-1 مقدمه
TPM1 TPM اشتباه می شود و زمانیکه توضیح داده می شود که PM و گاهی با 3 TQM کلمه ای است که بارها به گوش رسیده، گاهی با 2
همان نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر است، این سئوال پیش می آید که آیا این روش نگهداری صرفاً برای واحدهای تولیدی است؟ آیا
واحدهای خدماتی نیز می توانند از مزایای آن بهره مند شوند؟. با توجه به ماهیت وظیفه ای خطوط لوله به عنوان "سیستم های سرویس
می تواند نقطه عطفی در TPM دهنده پیوسته" کلا مبحث نگهداری و تعمیرات از اهمیت بالایی در این صنعت برخودار می باشد و
نگهداری و تعمیرات خطوط لوله باشد.
پرداخته و تلاش دارد ارتباط آن را با نگهداری خطوط لوله انتقال نفت و گاز بیان نماید. TPM مقاله جاری به بحث درباره ابعاد
پس از جنگ جهانی دوم ، صنایع ژاپن به این نتیجه رسیدند که به منظور رقابت موفقیت آمیز در بازار جهانی ، لازم است که کیفیت
محصولات خود را بهبود بخشند. در این راستا ، ژاپنی ها تکنیکهای ساخت و تولید و مدیریت را از آمریکا به کشور خودشان وارد کرده و
آنها را با شرایط خود سازگار نمودند .
چیست؟ TPM -2
روشهای مختلفی برای نگهداری و تعمیرات خطوط لوله بکار برده می شود. برخی از این روشها عبارتند از تعمیرات پس از وقوع خرابی،
Total یا TPM تعمیرات پیشگیرانه, تعمیرات پیشگویانه و تعمیرات اصلاحی. یکی از کاراترین و جدیدترین روشهای نگهداری
روشی است برگرفته از یک نظریه و تفکر TPM . به معنی نگهداری و تعمیرات بهره ور جامع می باشد Productive Maintenance
ژاپنی که بر انجام کار گروهی در جهت نگهداری تجهیزات با بالاترین کارایی و اثربخشی تکیه دارد.رشد نظام نگهداری و تعمیرات در گرو
راهی است برای بهینه سازی نت. این روش نگهداری، در TPM حرکت از فعالیتهای عمومی نت به فعالیتهای بهینه شده می باشد و
را می توان همچون علم پزشکی برای TPM . واحدهای تولیدی شکل گرفت و دامنه کاربرد آن تا مراکز خدماتی نیز گسترش پیدا کرد
تجهیزات قلمداد کرد و یک برنامه نگهداری تعمیرات است که شامل یک نظریه جدید تعیین شده برای نگهداری ماشینها و تجهیزات می
TPM . افزایش مدت زمان تولید یا سرویس به طور محسوس و افزایش روحیه و رضایت شغلی کارکنان می باش TPM باشد. هدف کلی
دو دیدگاه و مقصود را در خود جا می دهد ، صفر درصد رکود و خرابی و صفر درصد محصولات معیوب. در شرایطی که رکودهای ناشی از
خرابی های اضطراری تجهیزات و تعداد محصولات معیوب به صفر برسد، سرعت بهره برداری بهبود یافته، هزینه ها کم می شوند و می
سازمان باید هزینه ، TPM توان سطح موجودیها را به حداقل رسانید. در نتیجه بهره وری افزایش خواهد داشت . در مراحل اولیه معرفی
های اضافی برای بازگردانیدن تجهیزات به شرایط مطلوب، و همچنین هزینه های لازم برای آموزش کارکنان را تحمل نماید. مقادیر واقعی
این هزینه ها بستگی به کیفیتهای اولیه تجهیزات و میزان مهارت فنی و تجربه کارکنان بخش نت دارد . با ارتقاء سطح بهره وری ، هزینه ها
نه تنهایک روش نگهداری است، TPM. سودمند می خوانند PM را نوعی TPM به سرعت جبران می شوند. به این علت است که اغلب
بلکه یک فلسفه است برای رسیدن به صفر درصد خرابی و شکست و نظر به اینکه ایده ال خطوط لوله انتقال انرژی نیز صفر درصد خرابی
می باشد لذا کاربرد این روش در نگهداری وتعمیرات خطوط انتقال انرژی سندیت و الزام پیدا می کند.
1 Total Productive Maintenance نگهداری و تعميرات بهره ور فراگير
2 Total Quality Management مدیریت کيفيت جامع
3 Preventive Maintenance نگهداری و تعميرات پيشگيرانه
2
TPM -3 فواید
در مدیریت نگهداری و تعمیرات خطوط لوله دستاوردهایی را به دنبال خواهد داشت که از آن جمله می توان به TPM استقرار
موارد زیر اشاره نمود.
-1 ارتقاء بهره وری از طریق کاهش خرابیهای اضطراری و اطمینان به اصول ایمنی و تحویل به موقع.
-2 ارتقاء بهره وری و کاهش حجم موجودیها از طریق کاهش زمانهای آماده سازی و تنظیم.
-3 بهبود کیفیت و کاهش ضایعات ازطریق نظارت مستمر بر تجهیزات خطوط لوله.
-4 کاهش هزینه از طریق صرفه جویی در مصرف مواد و انرژی.
-5 افزایش اثر بخشی فعلی تجهیزات و لوله ها و طولانی تر کردن عمر آنها از طریق فعالیتهای بهبود و بهسازی.
-6 ارائه آموزش به کارکنان به منظور تقویت روحیه و انگیزه و هم گامی با پیچیدگیهای بیشتر مکانیزمهای تجهیزات.
-7 جلوگیری یا کاهش ضایعاتی ناشی از خرابی اضطراری، راه اندازی و تنظیم.
یعنی تنظیم وضعیت لوله ها و تجهیزات به منظور جلوگیری از نقایص کیفی در (Quality Maintenance) -8 ایجاد نت کیفیتی
ارائه سرویس.
در نگهداری خطوط لوله TPM -4 مراحل ایجاد یک سیستم
در یک سازمان که حوزه نگهداری خطوط لوله نیز می تواند مانند یک سازمان در نظر گرفته شود 4 می TPM برای طرح ریزی و استقرار
نامگذاری شده را انجام داد. D و C ، B ، A بایست مرحله اساسی که مراحل
مرحله مقدماتی : A مرحله
مرحله مقدماتی شامل چند گام به صورت زیر می باشد:
TPM گام اول: اعلام تصمیم مدیریت به همه ، درباره معرفی
اعلام می نماید، می توان مقالات و مطالبی راجع TPM اولین گام مرحله این است که مدیریت ارشد سازمان تصمیم خود را مبنی بر اجرای
در تابلوهای اعلانات و مجلات درج کرد و اگر نیاز باشد به همه افراد زیربط نامه ارسال کرد. TPM به
TPM گام دوم: آموزشهای اولیه و تبلیغ کردن
آشنا شوند و از آن درک TPM کلیه کارکنان در سطوح مختلف از مدیریت طراز اول تا کارکنان خط فیلد باید به طور عینی با نحوه اجرای
را برای سطوحی از مدیریت TPM تاسیس شده است ، که در آن دوره اجرای TPM و آگاهی پیدا کنند . در این رابطه در ژاپن دانشکده
که سمتی بالاتر از رئیس قسمت داشته باشند دایر می کنند.
شامل بهبود، نگهداری خودکار ، بازرسی ، نت با کیفیت و غیره TPM . و تشکیل کمیته اداری TPM گام سوم : آماده سازی و تنظیم برنامه
باید در نظر گرفته شود. TPM می باشد ، وقتی که برنامه ها و کمیته ها تنظیم و آماده می شوند تمامی نیازهای
است ، یعنی تعین مسیری است که شرکت باید مطابق TPM گام چهارم: تدوین سیاستها و اهداف. برقراری سیاستهای اساسی اهداف
نیازهای خود و شرایط پیرامون آن و در مسیر نیازها هدایت شود. پس از آن باید اهداف مورد نظر تعیین گردد تا این سیاست شکل واقعی
خود را پیدا کند.
به عنوان یک فرهنگ سازمانی می باشد. TPM گام پنجم: گام پنجم از مرحله اول ، پیاده کردن سیستمی برای سازماندهی است که در آن
تدوین می شود. TPM در این گام برنامه تفضیلی برای پیشبرد
را در یک دوره زمانی (مثلاً سه ساله) مشخص می کند. TPM این برنامه ساختار و نظام استقرار
مرحله معرفی : B مرحله
این مرحله در واقع یک مرحله تشریفاتی است و همه ، ازجمله و آنهایی که باید بدانند با عرضه محصول با کیفیت را برای آنها می خواهیم ،
دعوت شوند.
همچنین شرکتهای وابسته و شرکتهای عضو که ممکن است مشتری ما نیز باشند ، و علاقمند به ارتباط با ما هستند دعوت می شوند ، در
این مراسم برخی می توانند به ما کمک کنند و برخی از ما یاد بگیرند ، همچنین مشتریها از ما اطلاعات کسب خواهند کرد که ما چقدر به
3
کیفیت محصول توجه می کنیم. چنین حرکات و فعالیتها در صورتی که تحت راهبری و هدایت مدیریت طراز اول کارخانه قرار نگیرد ، به
سهولت و به نحو موفقیت آمیز به نتیجه نخواهد رسید. در این معرفی همچنین نماینده کارکنان نیز حضور دارند تا کم کم میل و علاقه به
در همه القا شود. TPM اجرا و پیشبرد
مرحله پیاده سازی سیستم و اجرا : C مرحله
TPM را مرحله آغازین TPM را شروع کرد ، آغاز اجرایی TPM پس از آنکه مراحل پنجگانه مقدماتی تکمیل شد می توان اجرای واقعی
نامیده می TPM می نامند . در این مرحله هشت فعالیت به تصویب رسیده است که این هشت فعالیت رکن اصلی برای توسعه فعالیتهای
شوند. چهار تا از این فعالیتها برای تاسیس و بر پا کردن سیستمی برای کارآیی سرویس دهی خطوط لوله می باشند ، یکی از آنها برای
کنترل اولیه سیستم خطوط لوله و تجهیزات جدید می باشند ، یکی از آنها نیز برای بهبود کارآیی امور اداری و بقیه برای کنترل سلامتی و
اقدامات بهداشتی می باشند.
TPM مرحله تثبیت و اجرای : D مرحله
TPM رسیده است ، در این مرحله که مرحله اجرای کامل و ارتقای سطح TPM بعد از اجرای مراحل فوق حال نوبت به مرحله رشد و بلوغ
است ، میتوان درباره موفقیت اجرا و میزان نتایج بدست آمده یک ارزیابی عینی انجام داد.
TPM -5 شاخصهای
لازم است شاخصهایی تعریف گردد سپس با تخصیص هدف برای آنها اندازه گیری و تعیین مقادیر TPM برای اندازه گیری اثر بخشی
در سازمان اقدام نمود.به منظور پیوند TPM عددی موجود و ثبت روال نزولی یا صعودی و مقایسه با اهداف نسبت به میزان اثر بخشی
به یکدیگر در سطح سازمان لازم است که مسائل جاری، امکانات بالقوه برای حل و فصل آنها و منافع حاصله TPM دادن موثرتر برنامه های
از آنها روشن و آشکار شود. این امر مستلزم وجود تکنیکهای اندازه گیر ی برای متمایز کردن مسائل و مشکلات و امکانات بالقوه برای بهبود
و تکامل در هر یک از بخشها و در هر زمان می باشد
به صورتی اثر بخش در نگهداری خطوط لوله لازم است که بدانیم در کدام قسمتهای خطوط مسئله داریم و مسئله ها TPM برای داشتن
چه هستند. این امر نیازمند وجود شاخصهایی است که به صورت دقیق و مستمر نشان دهنده نیازهای توسعه و تکامل بوده و مشخص
به دو دلیل اندازه گیری می شود: اول برای کمک در تعیین اولویتها TPM نمایند که چگونه نتایجی را باید از آنها انتظار داشت. اثر بخشی
در پروژه های توسعه و تکامل و دوم برای منعکس ساختن نتایج حاصله به صورتی دقیق و منصفانه. اندازه گیری اثر بخشی، ثمرات حاصل
از کوششهای روز مره را آشکارا ساخته، نکاتی را که باید روی آن تمرکز کنیم مشخص نموده و در برنامه ریزی فعالیتهای متقابل ما را یاری
می نماید.
می توان به شاخصهای ذیل TPM این امر ما را در پیشگیری از افتهای ناگهانی سطح اثر بخشی نیز کمک می نماید.از جمله شاخصهای
اشاره کرد.
گروه شاخص نام شاخص مقدار
× اثر بخشی قابلیت دسترسی(نسبت بهره برداری) 100
زمان رکود – زمان سرویس دهی
زمان سرویس دهی (سالم بودن خطوط)
قابلیت اطمینان
وقابلیت تعمیر (تعمیر پذیری)
میانگین فاصله زمانی بین خرابیها
(MTBF)
×100
جمع زمان سرویس دهی(سالم
بودن)
جمع تعداد خرابیها(توقفات)
تعداد (فراوانی) خرابیها
جمع تعداد توقفات
جمع زمان سرویس دهی
4
گروه شاخص نام شاخص مقدار
(MTTR) متوسط زمان برای تعمیر
جمع زمان توقفات
جمع تعداد توقفات
نسبت خرابیها
جمع زمان توقفات
زمان سرویس دهی
اندازه گیری کارآیی
× نسبت تعمیرات اضطراری 100
تعداد تعمیرات اضطراری
جمع ساعات نیروی انسانی
× نسبت نیروی انسانی اضطراری 100
ساعات نیروی انسانی اضطراری
جمع ساعات نیروی انسانی
× نسبت دستیابی به تعمیرات پیشگیری 100
جمع تعداد عملیات اجرا شده تعمیرات
پیشگیرانه
جمع تعداد عملیات برنامه ریزی شده
پیشگیری
توضیحات پیرامون شاخصها اینکه:
الف- شاخصهای اندازه گیری کارآیی بخش نت بنا به نوع فعالیتهای تعمیراتی و چگونگی انجام آن و شکل ساختار سازمانی نت، دارای
تفاوتهایی هستند، ولی در هر حال این شاخصها باید پاسخگوی سئوالات زیر باشند:
• کارهای اجرایی تا چه حد طبق برنامه پیش می رود؟
• عملیات تا چه میزان به بهبود نسبت بهره برداری و کیفیت محصول کمک می کند؟
• آیا در انجام کارها از اقتصادی ترین و اثر بخش ترین شیوه ها استفاده می شود؟
به طور اخص شاخصهای اندازه گیری کارآیی نت بر اساس مقیاس و اندازه سازمان و بر اساس ساختار و ترکیب تجهیزات آنها، با یکدیگر
متفاوت هستند.
ب- شاخصهای قابلیت اطمینان و قابلیت تعمیر (تعمیر پذیری)
اغلب برای طبقه بندی و مدیریت بر خرابیهای اضطراری استفاده می شوند.
ج- زمان رکود، شامل زمانهای صرف شده برای آماده سازی ، تنظیم، خرابیهای اضطراری و سایر توقفات می باشد.
دارای امتیازات و اشکالاتی هستند . برای مثال، بعضی از TPM د- هر یک از شاخصهای به کار گرفته شده برای اندازه گیری اثر بخشی
شاخصها نمی توانند همگی نتایج فعالیتها را در زمینه های مشخصی وانمود سازند و لذا به این شاخصها باید بصورت جامع و توام نگاه کرد.
-6 مراحل حصول به صد درصد خرابی در خطوط لوله انتقال نفت و گاز
چهار مرحله عنوان TPM رسیدن به صفر درصد خرابی است راه رسیدن به این مهم توسط متخصصان TPM عنوان شد از اهداف اصلی
شده که به طور اختصار برای خطوط لوله در جدول زیر آمده است:
دستیابی به صفر درصد خرابی در مراحل چهار گانه
4 3 2 مرحله 1
نام
تثبیت شدن زمان بین دو
(MTBF) خرابی افزایش عمر تعمیر
تعمیر متناوب برای رفع
فرسایش
پیشگویی عمر تجهیز
5
روش
فرسایشهای بازرسی شده
را به حالت اول بازگردانید
*اشکالات مشخص را رفع
کنید از فرسایش سریع
خطوط لوله جلوگیری
کنید
*شرایط بنیانی و اساسی
را در خطوط لوله ایجاد
کنید
اشکالات طرح را برطرف کنید
*تصیح اشکالات از نظر
مقاومت و میزان دقت
*انتخاب لوله مناسب برای
شرایط بهره برداری
*رفع اشکالات که باعث
افزایش بار ماشین می شود
فرسایشها را در دوره های
منظم زمانی رفع کنید
*دامنه عمر خطوط لوله را
تخمین بزنید
*بازدیدها و آزمایشات دوره
ای و مانیتورینگ خوردگی را
استاندارد کنید
*برنامه تعویض خطوط
وتجهیزات مربوطه را
استاندارد کنید
*قابلیت تعمیر را ارتقاء
دهید
با کاربرد شیوه های بازرسی
فنی و تشخیص ، عمر
تجهیزات را پیش بینی کنید
*استانداردهای بهره برداری را
مشخص نموده و آنها را رعایت
نمایید
-7 نتیجه گیری
نه به عنوان یک روش نگهداری بلکه بعنوان یک فلسفه عامل مهمی است جهت رسیدن به صفر درصد خرابی . کاربرد TPM ملاحظه شد
نیاز به آماده سازی شرایط داشته و دارای مراحل 5 گانه خود می باشد. TPM
از کار افتادگی های صفر و عیوب ، TPM اهداف آن مشخص و شاخصهای اندازه گیری عملکرد آن نیز معلومند. به طور کلی اهداف کلان
برای خطوط لوله انتقال انرژی به یکی از اصلی ترین اهداف این تجهیزات گرانبها که همانا سرویس TPM صفر می باشد .لذا با بومی سازی
بدون خرابی و شکست می باشد می توان نزدیک شد و از مزایای این فلسفه نگهداری، حداکثر استفاده را برد. . پیاده سازی این نظام در
نگهداری و تعمیرات خطوط لوله نتایج و سیستمهایی را بوجود می آورد که از آن میان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• افزایش میزان اثربخشی کلی تجهیزات و خطوط لوله
• اجرای نت برنامه ریزی شده
• ایجاد نت کیفیتی
• برگزاری دوره های آموزش تئوری و عملی برای کلیه پرسنل
• مدیریت زود هنگام بر روی خطوط لوله
• استقرار نت بهرو ور فراگیر در واحدهای پشتیبانی و ستادی نگهداری و تعمیرات خطوط لوله
• مدیریت ایمنی و محیط زیست
-8 منابع
-1 "برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات"، علی حاج شیر محمدی، چاپ نهم، انتشارات غزل، 1383
علی حاج شیر محمدی، سازمان مدیریت صنعتی، 1377 ،(TPM) -2 نگهداری و تعمیرات(نت) بهره ور فراگیر
شش ضایعه بزرگ ، چگونگی کاهش و حذف آنها"، هوشنگ رستمیان، سومین کنفرانس نگهداری و تعمیرات، شهریور 84 TPM" -3
-4 "نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر"، جزوه ترویجی شرکت سایپا
5‐ “ Maintenance Handbook”, Lindley R.Higgins, McGraw Hill, 1988
6‐ http://www.plant‐maintenance.com/maintenance_articles.shtml
لطفا همه گزینه ها را وارد کنید.